pb7

เรื่องที่	Pb7
ประเภท	Program base
ชื่อเรื่อง	การศึกษาต้นทุน – ประสิทธิผลของการรักษาผู้ป่วยวัณโรคด้วยระบบยาระยะสั้นเปรียบเทียบกับระบบมาตรฐาน
ชื่อผู้แต่ง	ภิรมย์ กมลรัตนกุล, บรรเทา อื้อกุล, บัณฑิต ชุณหสวัสดิกุล, อนุชา จิตตินันท์, ศุภมิตร ชุณห์สิทธิวัฒน์, พรเทพ ศิริวนารังสรรค์, ประชา เชี่ยววิทย์ และคณะ
ที่มา	รายงานการวิจัย, โดยได้รับทุนสนับสนุนจากโครงการเศรษฐศาสตร์สาธารณสุข(ซึ่งได้รับความช่วยเหลือจาก USAID)และ ทุนวิจัยรัชดาภิเษกสมโภช คณะแพทยศาสตร์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย)
ปีที่ทำ	เดือนมกราคม 2530 ถึงเดือนกันยายน 2531
บทคัดย่อ	วัณโรคยังเป็นปัญหาทางสาธารณสุขที่สำคัญของประเทศไทยในปัจจุบัน ปัญหาหลักในการรักษาโรคนี้ด้วยระบบยามาตรฐานก็คือ ความสม่ำเสมอในการรักษา เพราะใช้เวลาในการรักษานานเกินไปและปัญหาจากภาวะแทรกซ้อนจากยา thiacetazone นับตั้งแต่ ปี พ.ศ. 2528 เป็นต้นมา กองวัณโรคได้พัฒนาระบบยาระยะสั้นขึ้นมา 3 ระบบในการรักษา ภายใต้แนวความคิดว่า อัตราความ สม่ำเสมอในการรักษาจะดีกว่าระบบมาตรฐาน เพราะร่นระยะเวลาในการรักษาให้ สั้นลง จึงน่าจะเป็นการประหยัดทั้งเวลาค่าเดินทาง ค่าอาหาร และอื่น ๆ รวมทั้งลดโอกาสที่จะแพร่เชื้อไปยังผู้อื่นอีกด้วย แตาระบบยาระยะสั้นมีราคาที่แพงกว่า ดังนั้น การวิจัยนี้ต้องการ วิเคราะห์ถึงต้นทุน - ประสิทธิผลของยารักษาวัณโรคทั้ง 4 ระบบที่นิยมใช้กันอยู่ในปัจจุบัน คือ ระบบยาระยะสั้น 3 ระบบเปรียบเทียบ กับระบบมาตรฐาน จากการศึกษาย้อนหลังผู้ป่วยวัณโรครายใหม่ที่ตรวจพบเชื้อในเสมหะจำนวน 1,642 รายที่มารับการบริการที่ศูนย์ วัณโรคเขตทั้ง 5 แห่งทั่วประเทศระหว่างเดือนมกราคม 2530 ถึงเดือนกันยายน 2531 พบว่า ระบบยาระยะสั้นมีประสิทธิผล (efficacy & effectiveness) และประสิทธิภาพ (efficiency) ดีกว่า ระบบยามาตรฐานอย่างชัดเจนทั้งในทัศนะของกองวํณโรคและ ในทัศนะของคนไข้เอง โดยยาที่มีประสิทธิผลดีที่สุดคือ ระบบยาระยะสั้นที่ใช้ izoniazid + rifampicin + pyrazinamide เป็นเวลา 2 เดือนแล้วตามด้วย izoniazid และ rifampicin อีก 4 เดือน ส่วนยาที่มีต้นทุน - ประสิทธิผลต่ำสุด คือ ระบบยาระยะสั้นที่ให้ izoniazid + rifampicin + pyrazinamide 2 เดือน ตามด้วย isoniazid และ rifampicin อาทิตย์ละ 2 ครั้ง อีก 4 เดือนทั้งในสายตา ของกองวัณโรคและสายตาของคนไข้ จากการศึกษานี้ จึงพอสรุปได้ว่าสมควรจะมีการทบทวนนโยบายการเลือกใช้ยารักษาผู้ป่วย วัณโรคในประเทศไทยเพื่อให้สามารถนำทรัพยากร ที่มีอยู่อย่างจำกัดมาใช้ให้เกิดประโยชน์สูงสุดแก่ชุมชนโดยส่วนรวม
วิธีการศึกษา	เป็นการศึกษาย้อนหลัง (Retrospective study) จากผู้ป่วยวัณโรครายใหม่ทั้งหมดที่ตรวจพบเชื้อวัณโรคที่ศูนย์วัณโรคเขตทั้ง 5 แห่ง (กทม.,ชลบุรี,นครสวรรค์,อุบลราชธานีและนครศรีธรรมราช) ระหว่างเดือนมกราคม 2530 ถึงเดือนกันยายน 2531 เป็นเวลา 21 เดือน โดยศึกษาผู้ป่วยที่ได้รับยารักษาวัณโรคด้วยระบบยาระยะสั้น 3 ระบบ(2 HRZ/4 HR, 2 SHRZ/6 HT และ 2 HRZ/4 H₂R₂ ) และที่ได้ รับยาระบบมาตรฐาน 1 ระบบ(2 SHT/16 HT) การคำนวณต้นทุนในการให้บริการรักษาผู้ป่วยวัณโรคของยาแต่ละระบบที่ศูนย์วัณโรคจะประกอบด้วยต้นทุนที่เกิดจากการให้บริการ ตรวจรักษาเป็นพิเศษเฉพาะอย่างของยาแต่ละระบบ(Medical care cost) ซึ่งจะต่างกันออกไป ผลรวมชองต้นทุนทั้งหมดจะเท่ากับ ต้นทุนที่เกิดจากการให้บริการ(Total provider costs) ของยาแต่ละระบบ การคำนวณค่าใช้จ่ายในการมารับบริการวัณโรคของคนไข้จะได้จากการสัมภาษณ์คนไข้ที่มารับรับบริการที่ศูนย์วัณโรคเขตทั้ง 5 แห่งซึ่งรวมทั้งค่าใช้จ่ายโดยตรง และค่าใช้จ่ายทางอ้อม
วิธีคิดค่าเสื่อมราคา	ค่าเสื่อมราคาครุภัณฑ์ – ใช้ Estimated Useful Lives of Depreciable Hospital Assets, 1978 โดย American Hospital Association โดยการคำนวณค่าเสื่อมราคาต่อเดือน จะใช้ Straight- line คือ ค่าเสื่อมราคาเท่ากันตลอดอายุการใช้งาน ของครุภัณฑ์แต่ละชิ้น ค่าเสื่อมราคาสิ่งก่อสร้าง – กำหนดอายุการใช้งานเป็น 20 ปี การประมวลผลค่าเสื่อมราคาต่อเดือนของหน่วยต้นทุนจะคำนวณตามสัดส่วนพื้นที่ที่ใช้งานจริงของหน่วยต้นทุนนั้น ต่อพื้นที่ทั้งหมดของอาคาร
วิธีการกระจายต้นทุน	Direct Allocation method
ผลการศึกษา

ตาราง PROVIDER COSTS ; OVERHEAD COSTS (รวม 4 ศูนย์เขต) (ม.ค. 30 - ก.ย. 31)

	ศูนย์เขต 3	ศูนย์เขต 7	ศูนย์เขต 8	ศูนย์เขต 11	รวม	%
Costs	(ชลบุรี)	(อุบล ฯ)	(นครสวรรค์)	(นครศรีฯ)
1. Labour costs	5,320,871.00	4,383,666.50	4,258,481.00	4,387,495.00	18,350,513.50	87.79%
2. Material costs	837,146.50	319,076.52	253,168.01	378,814.48	1,788,205.51	8.55%
3. Capital Costs	463,374.27	11,134.18	193,616.19	96,125.14	764,249.78	3.66%
Total	6,624,391.77	4,713,877.20	4,705,265.20	4,862,434.62	20,902,968.79	100%

ตารางTotal Provider Costs

Regiments	Routine Service Costs	Sputum Examintion Costs	Chest x-ray Examintation Costs	Drug Costs	Total costs
2 SHT/16 HT(18 visits)	2,066.40	12.40	31.90	512.28	2,622.98
2 HRZ/4HR(7 visits)	803.60	10.85	15.95	1,078.74	1,909.14
2SHRZ/ 6 HT(9 visits)	1,033.20	13.95	15.95	1,000.02	2,063.12
2 HRZ/ 4H2R2(7 visits)	803.60	10.85	15.95	785.10	1,615.00

ตารางแสดงการเปรียบเทียบ Total Provider Costs ของยาแต่ละระบบใน 5 ศูนย์เขตฯ

ศูนย์ Regiments	2 SHT/16 HT	2 HRZ/4HR	2SHRZ/ 6 HT	2 HRZ/ 4H2R2
สถานตรวจโรคปอด กรุงเทพฯ -	-	-	-	-
ศูนย์เขต 3 ชลบุรี)	2,393.48	1,819.89	1,948.37	1,526.25
ศูนย์เขต 7 (อุบลราชธานี)	2,236.16	1,758.71	1,869.71	1,465.07
ศูนย์เขต 8 (นครสวรรค์)	3,471.14	2,238.98	2,487.20	1,945.34
ศูนย์เขต 11(นครศรีธรรมราช)	2,809.64	1,981.73	2,156.45	1,688.09
พิสัย	2236.16-3471.14	1758.71-2238.98	1470.11-2087.60	1465.07-1945.34
เฉลี่ย	2,727.61	1,949.83	1,715.83	1,656.19

ตารางแสดงต้นทุน-ประสิทธิผลของยาระบบต่าง ๆ ในสายตาผู้ให้บริการ

ระบบยา	ต้นทุน/ประสิทธิผล
1. 2SHT/16HT	5498.91
2. 2HRZ/4HR	2037.5
3. 2SHRZ/6HT	2401.77
4. 2HRZ/4H2R2	1930.11