เรื่องที่ Hb16
ประเภท Hospital base
ชื่อเรื่อง ต้นทุนโรคจิตเภทและโรคประสาท โรงพยาบาลจิตเวชขอนแก่น ปีงบประมาณ 2536
ชื่อผู้แต่ง วิวัฒน์ ยถาภูธานนท์, ภัสรา เชษฐ์โชติศักดิ์, อภิชัย มงคล, ชวนันท์ ชาญศิลป์, บังอร ศรีเนตรพัฒน์, วรางรัตน์ ทะมังกลาง, เพ็ญศิริ สมใจ และคณะ
ที่มา โรงพยาบาลจิตเวชขอนแก่น กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข
ปีที่ทำ 1 ตุลาคม 2535 – 30 กันยายน 2536
บทคัดย่อ การศึกษาต้นทุนโรคจิตเภทและโรคประสาท โรงพยาบาลจิตเวชขอนแก่น เป็นการศึกษาเชิงสำรวจย้อนหลังของปีงบประมาณ 2536 ใช้ระยะเวลาการศึกษา 1 ปี เพื่อหาต้นทุนการรักษาโรคจิตเภทและโรคประสาททั้งผู้ป่วยในและผู้ป่วยนอก กลุ่มตัวอย่างคือ ผู้ป่วยโรตจิตเภทและโรคประสาทที่มารับการรักษาในโรงพยาบาลในเดือนที่มีผู้ป่วยสูงสุด วิเคราะห์ข้อมูล โดยการคำนวนค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ยและค่ามัธยฐาน ค่าสูงสุดและค่าต่ำสุด แบ่งหน่วยงานต่าง ๆ ในโรงพยาบาลจิตเวชขอนแก่นออกเป็น 3 กลุ่ม คือหน่วยงานบริหาร หน่วยงานสนับสนุนบริการ และหน่วยงานบริการคนไข้ ซึ่งกำเนินการศึกษาตามหลักวิธีการทางเศรษฐศาสตร์สาธารณสุข โดยต้นทุนรวมคำนวณจากค่าลงทุนจริงของอาคาร และครุภัณฑ์ ค่าดำเนินการพื้นฐาน ค่าดำเนินการแปรผัน และต้นทุนทางอ้อม กระจายทุนระหว่างหน่วยงานด้วยวิธีจัดสรรทุนแบบสองครั้ง นำมาคิดหาต้นทุนพบว่า ต้นทุนการรักษาพยาบาลต่อผู้ป่วยในหอผู้ป่วยต่าง ๆ หนึ่งรายในโรงพยาบาลจิตเวชขอนแก่น มีค่าเฉลี่ยในการรักษาพยาบาลแตกต่างกันตามตึกต่าง ๆ ตั้งแต่ 1,793.49 บาท/ราย จนถึง8,113.36 บาท/ราย และมีค่าเฉลี่ยในการรักษาผู้ป่วยใน 161.80 บาท/วัน ถึง 431.60 บาท/วัน ผลการวิจัยต้นทุนโรคจิตเภท พบว่า ต้นทุนผู้ป่วยนอกโรคจิตเภทเฉลี่ย 175.36 บาท/ครั้ง ต้นทุนผู้ป่วยในโรคจิตเภทเฉลี่ย 9,446.17 บาท/ราย จำนวนวันรักษาเฉลี่ย 25 วัน ต้นทุนผู้ป่วยนอกโรคประสาทเฉลี่ย 132.89 บาท/ครั้ง ต้นทุนผู้ป่วยในโรงประสาทเฉลี่ย 7,207.44 บาท/ราย จำนวนวันรักษาเฉลี่ย 21 วัน พบว่าอัตราส่วนต้นทุนในการรักษาพยาบาลโรคจิตเภท : ต้นทุนหอนอนคิดเป็น 1: 17 เท่า อัตราส่วนต้นทุนในการรักษาพยาบาลโรคประสาท : ต้นทุนหอนอนคิดเป็น 1 : 10 เท่า

ผู้ป่วยในทั้งโรงจิตเภท และโรคประสาทที่เป็นผู้ป่วยเก่าจะมีจำนวนวันรักษานานกว่าผู้ป่วยใหม่ ฉะนั้น มีผู้ป่วยใหม่มารักษาในโรงพยาบาลควรมีการวางแผนการรักษาให้หายหรือทุเลาโดยเร็ว นอกจากนี้ ควรนำข้อมูลที่ได้มาไปศึกษาเปรียบเทียบกับรายรับของโรงพยาบาลต่อไป และควรมีการศึกษาเปรียบเทียบระหว่างการรักษาในชุมชนและการรักษในโรงพยาบาลว่าการรักษาประเภทใดจะเกิดประสิทธิผลกว่ากัน

วิธีการศึกษา เป็นการวิจัยเชิงสำรวจ(Survey research) ชนิด Retrospective study และ Prospective โดยเก็บข้อมูลการรักษาพยาบาลผู้ป่วยใน และ O.P.D. card ในเดือนที่มีผู้ป่วยสูงสุด ตั้งแต่ 1 กันยายน 2535 – 31 ตุลาคม 2536

โดยเป็นการศึกษาในทัศนะของผู้ให้บริการ โดยมีขั้นตอนคือ

  1. การรวบรวมข้อมูล(Data collection)
  2. จำแนกค่าใช้จ่ายของกิจกรรม(Cost reclassification)
  3. การแบ่งปันต้นทุน(Cost allocation)
  4. การคำนวณหาต้นทุนต่อหน่วย(Unit cost calculation)
วิธีคิดค่าเสื่อมราคา
  • ค่าเสื่อมอาคารและสิ่งก่อสร้าง เป็น ร้อยละ 5 ต่อปีมีอายุการใช้งาน 20 ปี กรณีใช้งานเกิน 20 ปี จะนำจำนวนปีที่ใช้จริงมาคำนวณ
  • ค่าเสื่อมครุภัณฑ์ เป็นร้อยละ 7 ต่อปี โดยใช้อายุการใช้งานของครุภัณฑ์ทางการแพทย์ตามข้อกำหนดของ American Hospital Association 1968 กรณีจำนวนปีที่ใช้งานเกิน จะนำปีที่ใช้จริงมาคำนวณ
วิธีการกระจายต้นทุน Double step-down
ผลการศึกษา  

ตารางต้นทุนโรคจิตเภทและโรคประสาท

โรค

จำนวน(N)

ค่าเฉลี่ย(บาท)

S.D

Median

Max

Min

โรคจิตเภท
ผู้ป่วยนอก

1,443

175.36

85.89

152.80

1,633.60

80.50

ผู้ป่วยใน

147

9,446.17

10,614.01

6,510.53

86,038.81

1,867.43

โรคประสาท
ผู้ป่วยนอก

2,514

132.89

67.30

113.82

1,901.82

84.12

ผู้ป่วยใน

45

7,207.44

7,304.82

6,506.15

49,327.33

485.01

ตารางแสดงหน่วยต้นทุน (Cost Center) และค่าต่อหน่วย (Unit Cost) ของหน่วยงาน

งาน/ฝ่าย/กลุ่มงาน

ต้นทุน

กิจกรรม/จำนวนผู้ป่วย

จำนวนวันรักษา

ต้นทุน

ทางตรง

ทางอ้อม

ต้นทุนรวม

เฉลี่ย/ราย/ครั้ง

เฉลี่ย/ราย/วัน

บาท

บาท

บาท

Patient-day

วัน

บาท

บาท

ฝ่ายบริการทั่วไป

654,476.00

86,733.88

741,209.88

-

งานธุรการ

657,031.00

207,493.39

864,524.39

-

งานการเจ้าหน้าที่

277,199.00

68,083.03

345,282.03

-

สำนักงานแพทย์

7,880.00

135,153.26

143,033.26

-

กลุ่มงานจิตเวชชุมชน

391,803.00

68,032.68

459,835.68

-

หอพัก/บ้านพัก

597,329.00

-

597,329.00

-

งานการเงินและบัญชี

617,071.00

255,953.50

873,024.50

-

งานวัสดุ

552,241.00

114,796.33

667,037.33

-

งานยานพาหนะ

876,818.00

132,368.68

1,009,186.68

-

งานสนามและโยธา

592,586.00

272,697.65

865,283.65

-

งานรักษาความปลอดภัย

858,880.00

215,200.53

1,074,080.53

-

งานกำเนิดไอน้ำ

222,509.00

27,284.00

249,793.00

-

งานช่างบำรุงรักษา

1,437,910.00

320,603.81

1,758,513.81

-

งานโทรศัพท์

102,831.00

51,643.95

154,474.95

-

งานซักฟอก

544,898.00

262,913.00

807,811.00

-

ฝ่ายการพยาบาล

1,485,416.00

310,595.37

1,796,011.37

-

ฝ่ายวิชาการ

725,872.00

186,697.00

912,569.00

-

งานห้องสมุด

204,965.00

61,682.00

266,647.00

-

งานโภชนาการ

1,172,129.00

471,650.00

1,643,779.00

272,652

6.03

กลุ่มงานเภสัชกรรม

1,097,413.00

258,819.00

1,356,232.00

95,613

14.18

งานพยาธิวิทยา

722,760.00

159,051.00

881,811.00

47,978

18.38

งานอาชีวบำบัด

1,203,529.00

287,552.00

1,491,081.00

13,488

110.55

งานเกษตรกรรมบำบัด

659,190.00

197,001.00

856,191.00

13,808

62.01

งานเวชระเบียน

596,804.00

133,895.00

730,699.00

94,527

7.73

งานรังสีวิทยา

100,520.00

29,651.00

130,171.00

515

252.76

งานตรวจพิเศษ

178,889.00

25,390.91

204,279.91

880

232.14

ฝ่ายสังคมสงเคราะห์

1,035,885.00

200,947.40

1,236,832.40

16,387

75.48

ฝ่ายจิตวิทยา

881,337.00

117,432.44

998,769.44

3,749

266.41

กลุ่มงานทันตกรรม

605,923.00

84,754.82

690,677.82

4,275

161.56

งาน โอพีดี

1,661,789.00

2,409,369.00

4,071,158.00

94,167

43.23

ตึกตรวจโรค

2,497,111.00

3,360,167.00

5,857,278.00

88,317

66.32

ตึกชงโคบน

1,561,732.00

1,154,315.00

2,716,047.00

1,172

14,760

2,317.45

184.01

ตึกชงโคล่าง

1,748,692.00

1,504,701.00

3,253,393.00

1,814

12,443

1,793.49

261.46

ตึกโนรี

1,784,507.00

1,186,442.00

2,970,949.00

1,392

18,362

2,134.30

161.80

ตึกศรีตรัง

2,348,576.00

2,116,448.00

4,465,024.00

1,189

10,600

3,755.28

421.23

ตึกบุษบง

1,802,828.00

1,823,844.00

3,626,672.00

447

8,533

8,113.36

435.02

ตึกดอนคู่ชาย

809,970.00

1,258,043.00

2,068,013.00

94

3,050

22,000.14

678.04

ตึกดอนคู่หญิง

1,091,684.00

1,574,406.00

2,666,090.00

448

8,189

5,951.09

325.57

ตึกอังสนาชั้น2

2,068,106.00

1,203,028.00

3,271,134.00

647

7,579

5,055.85

431.60

ตึกอังสนาชั้น3

2,161,960.00

1,272,883.00

3,434,843.00

851

8,537

4,036.24

402.35

กลุ่มงานจิตเวชเด็กและวัยรุ่น

58,932.00

128,699.00

187,631.00

316

593.77

กลุ่มงานประสาทวิทยา

77,496.00

8,871.00

86,367.00

1,300

66.44

กลุ่มงานจิตเวชสูงอายุ

97,182.00

23,651.00

120,833.00

1,779

67.92

กลุ่มงานนิติจิตเวช

206,309.00

37,889.00

244,198.00

1,079

226.32

รวม

39,038,968.00

23,806,832.63

62,845,800.63

ตารางแสดงต้นทุนทางตรงจำแนกตามกลุ่มงาน ฝ่าย ตึก และงาน

งาน/ฝ่าย/กลุ่มงาน

ค่าลงทุน

ค่าแรง

ค่าดำเนินการพื้นฐาน

ค่าดำเนินการแปรผัน

ต้นทุนทางตรง

ฝ่ายบริการทั่วไป

56,522

557,333

597,954

-

654,476

งานธุรการ

65,143

445,220

462,204

129,684

657,031

งานการเจ้าหน้าที่

2,151

235,057

243,472

31,576

277,199

สำนักงานแพทย์

1,895

-

5,985

-

7,880

กลุ่มงานจิตเวชชุมชน

44,965

333,533

341,638

5,200

391,803

หอพัก/บ้านพัก

402,900

-

194,429

-

597,329

งานการเงินและบัญชี

9,184

569,235

593,439

14,448

617,071

งานวัสดุ

78,374

421,981

455,131

18,736

552,241

งานยานพาหนะ

307,717

551,114

564,208

4,893

876,818

งานสนามและโยธา

107,978

320,152

482,474

2,134

592,586

งานรักษาความปลอดภัย

17,857

815,903

837,307

3,716

858,880

งานกำเนิดไอน้ำ

86,146

127,220

136,363

-

222,509

งานช่างบำรุงรักษา

46,036

741,623

777,663

614,211

1,437,910

งานโทรศัพย์

12,763

84,100

90,068

-

102,831

งานซักฟอก

52,600

381,395

399,061

93,237

544,898

ฝ่ายการพยาบาล

127,713

1,012,236

1,031,623

326,080

1,485,416

ฝ่ายวิชาการ

318,174

359,256

378,019

29,679

725,872

งานห้องสมุด

55,012

131,325

145,241

4,712

204,965

งานโภชนาการ

151,819

924,333

964,453

55,857

1,172,129

กลุ่มงานเภสัชกรรม

70,975

925,850

950,994

75,444

1,097,413

งานพยาธิวิทยา

172,358

354,229

378,646

171,756

722,760

งานอาชีวบำบัด

69,346

925,396

948,147

186,036

1,203,529

งานเกษตรกรรมบำบัด

111,393

527,638

530,636

17,161

659,190

งานเวชระเบียน

55,920

504,481

520,575

20,309

596,804

งานรังสีวิทยา

43,432

27,060

31,645

25,443

100,520

งานตรวจพิเศษ

36,474

130,395

137,251

5,164

178,889

ฝ่ายสังคมสงเคราะห์

2,460

1,013,577

1,031,345

2,080

1,035,885

ฝ่ายจิตวิทยา

36,412

831,754

842,253

2,672

881,337

กลุ่มงานทันตกรรม

96,513

492,892

506,430

2,980

605,923

งาน โอพีดี

52,142

1,419,899

1,508,341

101,306

1,661,789

ตึกตรวจโรค

110,755

2,259,986

2,308,471

77,885

2,497,111

ตึกชงโคบน

22,215

1,449,898

1,492,042

47,475

1,561,732

ตึกชงโคล่าง

29,549

1,537,615

1,575,572

143,571

1,748,692

ตึกโนรี

98,166

1,442,968

1,481,075

205,266

1,784,507

ตึกศรีตรัง

53,770

1,948,128

2,017,215

277,591

2,348,576

ตึกบุษบง

138,550

1,532,438

1,595,097

69,181

1,802,828

ตึกดอนคู่ชาย

89,471

663,328

675,597

44,902

809,970

ตึกดอนคู่หญิง

97,494

898,656

911,895

82,295

1,091,684

ตึกอังสนาชั้น2

460,343

1,430,555

1,499,305

108,458

2,068,106

ตึกอังสนาชั้น3

420,035

1,464,034

1,529,028

212,897

2,161,960

กลุ่มงานจิตเวชเด็กและวัยรุ่น

2,174

51,247

55,471

1,287

58,932

กลุ่มงานประสาทวิทยา

650

76,846

76,846

-

77,496

กลุ่มงานจิตเวชสูงอายุ

915

89,645

93,841

2,426

97,182

กลุ่มงานนิติจิตเวช

1,005

195,775

203,782

1,522

206,309

รวม

4,217,466

30,205,306

31,602,232

3,219,270

39,038,968

หมายเหตุ : 1. สรุปจากตารางแสดงต้นทุนทางตรงจำแนกตามกลุ่มงาน ฝ่าย ตึก และงาน

  1. ค่าดำเนินการพื้นฐานประกอบด้วยค่าสาธารณูปโภค+ค่าแรง แต่ยังคงค่าแรงไว้เพื่อให้เห็นสัดส่วนค่าแรง – ผู้รวบรวม

home.gif (2465 bytes)